یک روز دیگر از زندگی

ریشارد کاپوشچینسکی خبرنگار لهستانی است که پس از فروپاشی دیکتاتوریِ سالازار (دیکتاتور پرتغال) در سال 1975 و استقلالِ آنگولا به این کشورِ آفریقایی می‌رود و مشاهداتش را از زمان خروج پرتقالی‌ها و شروع جنگ داخلیِ آنگولا می‌نویسد. 

اطلاعات بیشتر را می‌توانید از اینجا بخوانید.

برخی از جملات کتاب

- پروردگارا!
با وجود دعاهای بسیارمان به درگاه تو، داریم همین‌طور جنگ‌هایمان را می‌بازیم. فردا باز نبردی در پیش داریم که واقعا مهم است. با تمام توانی که داریم، باز به یاری تو محتاجیم. برای همین می‌خواهم درخواستی کنم: نبرد فردا سوای بقیه است. جای بچه‌ها نیست. پس ناگزیرم استدعا کنم پسرت را به یاری‌مان نفرستی و خودت بیایی. 

دعای کک، رهبر قبیله‌ی کریکاس، قبلِ نبرد سال 1876 با افریکانسی‌ها. (ص 8)

- سرزدن به کتاب‌فروشی‌ای در لاگو دِپرتوگال آدم را غمگین می‌کند. خالی است. یک لایه‌ی خاکستری غبار روی پیشخان قدیمی نشسته. دریغ از یک مشتری. الان کی دلش می‌خواهد کتاب بخواند؟ سربازها خیلی وقت پیش آخرین مجله‌های پورن را هم خریده و با خودشان برده‌اند خط مقدم. آنچه مانده هیچ جذابیتی برای هیچ‌کس ندارد؛ تل شاهکارهای ادبی، قاطی خواندنی‌هایی به غایت نازل. (ص 30)

- سرباز بی‌تجربه از همه چیز می‌ترسد. به جبه که منتقلش می‌کنند، دیگر فکر می‌کند مرگ از همه سو محاصره‌اش کرده است و هر شلیکی به طرف اوست. نمی‌فهمد تیررس و جهت آتش کجاست، این است که به همه طرفشلیک می‌کند، بی‌وقفه شلیک می‌کند؛ دشمن را نمی‌زند، وحشت خودش را فرو می‌نشاند. (ص 40)

- حتی بدترین وضعیتی که می‌توانیم گرفتارش شویم به اجزایی تقسیم می‌شود که بینشان چیزی هست تا بهش چنگ بزنیم و بچسبیم، مثل شاخه‌ی بوته‌ای که در کرانه‌ی رود می‌روید، تا نگذاریم گرداب تمام و کمال به درون خودش بکشدمان. آن روزنه، آن جزیره، آن شاخه، ما را در سطح وجود نگه می‌دارد. (ص 87) 

- تصویر جنگ قابل انتقال نیست - نه با قلم نه با صدا نه با تصویر. جنگ واقعیت است، اما فقط برای آنهایی که درون میدان خونبار و سهمگین و پلشتش گرفتار شده‌اند. (ص ۹۹) 

مشخصات کتاب

عنوان: یک روز دیگر از زندگی

نویسنده: ریشارد کاپوشچینسکی

ترجمه: بهرنگ رجبی

نشر: ماهی

چاپ اول: بهار 95

144 صفحه

قیمت: 10000 تومان

---

پ.ن: اولین کتابی بود که در مورد آنگولا می‌خواندم. نویسنده، توضیحات و توصیفات خوبی از وضعیت آنگولا در آن سال‌ها داده بود. دوست داشتم بیشتر حسِ پلشتی جنگ را توی کتاب منتقل می‌کرد اما شاید همان‌طور که خودش گفته: «تصویر جنگ قابل انتقال نیست - نه با قلم نه با صدا نه با تصویر. جنگ واقعیت است، اما فقط برای آنهایی که درون میدان خونبار و سهمگین و پلشتش گرفتار شده‌اند.» 

مردم در سیاست ایران

پنج پژوهش شامل: «نقش جمعیت‌های مردمی در انقلاب مشروطه‌ی ایران»، «نقش جمعیت‌های مردمی در سیاست ایران؛ ۱۳۳۲ـ ۱۲۸۵»، «نقش جمعیت‌های مردمی در انقلاب ایران»، «کمونیسم و مسئله‌ی اشتراک در ایران: حزب توده و فرقه‌ی دموکرات» و «شکل‌گیری پرولتاریا در ایران مدرن، ۱۳۳۲ـ۱۳۲۰» است.

اطلاعات بیشتر را می‌توانید از اینجا بخوانید.

برخی از جملات کتاب

- سال ۱۲۸۶ نقطه‌ی عطفی در تاریخِ مذهبیِ ایرانیانِ مسلمان است. برای نخستین بار سر و کله‌ی مقالات و رسالاتی چاپِ داخل کشور پیدا شد که صراحتا از روحانیت انتقاد می‌کردند. صورِ اسرافیل در مقاله‌ای طنز آمیز درباره‌ی روحانیت، علمایی را دست انداخت که مدام هشدار می‌دهند دین در خطرِ نابودی است. حبل‌المتین در موردِ خواسته‌ی علما برای راه‌اندازیِ شورایی عالیه که بتواند در آن مشروعیت همه‌ی تصویباتِ قانونیِ مجلس را بسنجد، کنایه آمیز نظر داد که با منطقِ این استدلال، تجار هم باید شورای عالیه‌ی خودشان را داشته باشند و بتوانند در موردِ نمایندگان مردم داوری کنند. (ص 27)

- سه روز قبلِ روزی که اکثریتِ جمهوری‌خواهِ مجلسِ شورا برنامه داشتند لایحه‌ی پیشنهادیِ الغای سلطنت را در صحنِ علنی مطرح کنند، حدود هشت هزار نفر از اعضاء و سردمدارانِ سلطنت‌طلبِ اصنافِ تهران در مسجد اصلی بازار جمع شدند و گوش سپردند به حرف‌های واعظانی که حقِ فرمانروایی خداوند بر زمین را از آنِ سلطنت خواندند. رخدادهای همان اواخرِ ترکیه - نهاد مذهب را متقاعد کرده بود که بودن یا سقوطِ سلطنت و اسلام بسته به همدیگر است. (ص 67)

مشخصات کتاب

عنوان: مردم در سیاست ایران

نویسنده: یرواند آبراهامیان

ترجمه: بهرنگ رجبی

نشر: چشمه

چاپ سوم 1394

189 صفحه

قیمت: 14000 تومان

---

پ.ن: سه مقاله‌ی اولش که در مورد جمعیت در تاریخ ایران بود جذبم نکرد و احساس می‌کردم اطلاعات جدیدی به من اضافه نکرده. مقاله‌ی حزب توده و فرقه‌ی دموکرات جزییات بیشتری داشت و مخصوصا پرداختن به مسئله‌ی زبان و اختلافات آذربایحان و فارسی زبان‌ها برایم جذاب بود که هنوز هم گهگاه آثار و نمونه‌هایش را می‌بینیم.

کودتا (28 مرداد، سازمان سیا و ریشه‌های روابط ایران و امریکا در عصر مدرن)

 

تمرکز کتاب بیشتر بر روی نقش امریکا و بریتانیا در کودتای 28 مرداد 1332 است.

اطلاعات بیشتر در مورد کتاب را می‌توانید از اینجا و اینجا بخوانید.

برخی از جملات کتاب

 - سر ریدر بولارد سفیر بریتانیا که معمولا به صراحت سخن می‌گفت، به این موضوع اذعان کرده بود که بریتانیا بار شکایات صریح درباره‌ی محرومیت‌‌های ناشی از جنگ - تورم، کمبود مواد غذایی، نابسامانی‌های مربوط به حمل و نقل و فروپاشی قدرت- را متحمل شد، نه شوروی. او معمولا چنین مسئله‌ای را با اشاره به «خصلت‌های ملی» شرح می‌داد: «باعث تاسف است اما واقعیت دارد که ایرانیان خوراک ایده‌آل استالین هستند. آنان دروغگو، اهل غیبت و بدگویی، بی‌انظباط، ناتوان در برقراری وحدت و بی‌برنامه هستند . نظام شوروی مجهز به برنامه‌ی تئوریک کاملی برای هر چیزی از خدا گرفته تا {کفش} گالش هستند.» (ص 63)

- او (مصدق) همچنین به نمایندگان یادآوری کرد که عهد و سوگند آنان نه به شخص شاه بلکه به سلطنت مشروطه بوده است. او تاکید می‌کرد که قانون اساسی به وضوح نقش پادشاه را صرفا تشریفاتی دانسته است. او هشدار می‌داد که: «اگر شاه وارد سیاست شود،‌در آن صورت باید مسئول باشد و اگر مسئول است، پس باید بتواند پاسخگو باشد.» او اغلب این گفته را که «پادشاه باید سلطنت کند نه حکومت» تکرار می‌کرد. (ص 70)

- دیپلمات‌های امریکایی و بریتانیایی دیدن فیلم «آلیس در سرزمین عجایب» را به عنوان بهترین شیوه‌ی درک ایران به یکدیگر توصیه می‌کردند. (ص 148)

- امامی نیز برای جلب نظر شماری از نمایندگان روحانی و دریافت کمک مالی به بریتانیایی‌ها نزدیک شده بود. وزارت خارجه بریتانیا به شکل محرمانه در این خصوص نوشت:‌ «ظاهرا چرخ‌های اسلام در مقایسه با دیگر اعتقادات، به چرب شدن بیشتری نیاز دارد.» سفارت گزارش داد که شاه،‌ مخفیانه در حال کمک مالی به حسن امامی برای تضعیف مصدق است. (ص 196)

- او (رابین زینر) افزود که فدائیان به رغم پیوندهای آشکار سید ضیاء با انگلیس، با او رابطه‌ی کاری داشتند. آخر آن‌طور که زینر توضیح می‌دهد، ضیاء‌ فردی سید و مذهبی بود و نگرانی فدائیان همواره اجرای قوانین شرعی در زمینه‌های مصرف مشروبات الکلی، فحشا و حجاب بود و چون هیچ یک از این موارد جزو دغدغه‌های بریتانیا نبود، بنابراین دلیلی وجود نداشت که آنها با هم کار نکنند. (ص 216)

- زینر طی گزارشی جداگانه اضافه کرده که «دو پسر نابکار» کاشانی -مصطفی و ابوالمعالی- با هدف ظاهری تسهیل معاملات تجاری یک دفتر کار ایجاد کرده‌‌اند،‌اما هدف واقعی آنها مبادله‌ی کالاهای قاچاق است. بر اساس برآورد زینر، معاملات غیرقانونی آنان طی چند هفته به بیش از 2 میلیون ریال رسیده بود. او همچنین گزارش داد که کاشانی به طور محرمانه در پی کسب منابع {مالی} بیش‌تر است. (ص 220)

- به گزارش بریتانیایی‌ها کاشانی به طور محرمانه به امریکایی‌ها گفته بود که به زاهدی به عنوان جانشین مصدق نظر مساعد دارد. پیام واضحی که سفیر امریکا دریافت کرد این بود: کاشانی به این نتیجه رسیده است که «ایران تنها از طریق یک کودتا می‌تواند نجات یابد.» سیا در اواخر سال 1331 به رییس جمهور امریکا اطلاع داد که کاشانی «چهره‌ای کلیدی در برگزاری تظاهرات خیابانی به هواداری از شاه در تهران» است. (ص 226)

- مخلفان جناح کاشانی حتی مصدق را به نقض قوانین شریعت از طریق مجاز کردن خرید و فروش مشروبات الکلی، تشویق ایجاد مدارس مختلط، حمایت از مدارس خارجی به ویژه مدرسه‌ی فرانسوی معروف ژاندارک، انتقال سرمایه‌های بنیادی مذهبی به نهادهای آموزشی دولتی و تلاش برای ارائه حق رای به زنان متهم کردند. کاشانی با این توضیح که جایگاه حقیقی زنان در منزل است، با شور و هیجان گفت که «نمی‌تواند بفهمد مردان چه گناهی کرده‌اند که مستحق آن باشند که به زنانشان حق رای بدهند.» (ص 233)

- به نوشته‌ی مارک گازیوروسکی که با عوامل سیا در کودتا مصاحبه کرده است، جنگ تبلیغاتی علیه مصدق شامل انتشار شایعاتی مبنی بر یهودی بودن نیاکان وی می‌شد. نمی‌توان از سیا و ‌MI6 به خاطر عدم توجه به راه‌های تازه و متفاوت، خرده گرفت. (ص 248)

مشخصات کتاب

عنوان: کودتا (28 مرداد، سازمان سیا و ریشه‌های روابط ایران و امریکا در عصر مدرن)

نویسنده: یرواند آبراهامیان

ترجمه: محمد ابراهیم فتاحی

نشر: نی

 چاپ سوم 1392

328 صفحه

قیمت: 15000 تومان

---

پ.ن: کتاب روان و خوش‌خوانی است. به نظرم نویسنده صادقانه و مستند ماجرای کودتای 28 مرداد را روایت کرده، هرچند که گاهی به نظر می‌رسید یک کوچولو هوای مصدق را بیشتر از بقیه دارد.

پ.پ.ن: در ترجمه‌ی کتاب اشتباهاتی نیز وجود داشت که خوشبختانه در کتابی که می‌خواندم یک نفر با مداد اشتباهات را اصلاح کرده بود!

تاریخ جهان

کتاب با زبانی ساده و روان اتفاقات تاریخی را از پیش از پیدایش تاریخ تا زمان جنگ جهانی دوم به صورت کوتاه مختصر روایت می‌کند. نام انگلیسی کتاب A Little History of the World است که به «تاریخ جهان» ترجمه شده است. کتاب نثر ساده و روانی دارد و خواندنش لذت بخش است.

برخی از جملات کتاب

- هر بار که ساکسون‌ها تسلیم می‌شدند، روز بعد از نو سلاح به دست می‌گرفتند و به نبرد خود ادامه می‌دادند. بنابراین شارلمانی بازمی‌گشت و خساراتی را به سرزمین آنها وارد می‌آورد. ولی کافی بود که به ساکسون‌ها پشت کند تا آنها دوباره خود را آزاد سازند. آنها در جنگ مطیعانه از دستورات شارلمانی پیروی می‌کردند، ولی همین که باز می‌‌گشت به سپاهیانش حمله‌ور می‌شدند. در نهایت بهای دهشتناکی برای مقاومت‌شان پرداخت کردند: به فرمان شارلمانی چهار هزار نفر از افرادشان به قتل رسیدند. ساکسون‌هایی که از مرگ رسته بودند، بی هرگونه اعتراضی به دین مسیح درآمدند، ولی زمانی بس طولانی لازم بود که بتوانند به دین عشق و محبت، هرگونه احساس مهرورزانه‌ای داشته باشند. (ص 176)

- راهبی بودایی را می‌شناسم که حکیمی سالخورده بود و در خطابه‌ای به هموطنانش می‌گفت که زمانی این سوال برایش مطرح شده بود: چرا هنگامی که شخصی لاف‎زنانه می‎گوید که وی هوشمندترین، نیرومندترین، شجاع‌ترین و با استعدادترین انسان روی زمین است، ‌شخصی بی‌شعور و معذب کننده به نظرمان می‌‌آید؛ حال آنکه اگر همین شخص به جای «من» بگوید «ما هوشمندترین، نیرومندترین، شجاع‌ترین و با استعدادترین ملت روی زمین هستیم» هموطنانش او را شورمندانه یک وطن پرست خطاب می‌کنند؟ زیرا هیچ صبغه‌ی وطن پرستانه‌ای در این سخن وجود ندارد. هر انسانی می‎تواند  به کشور خود تعلق خاطر داشته باشد، بی‌آنکه لازم باشد تاکید ورزد که بقیه ساکنان کره زمین، انسان‌هایی بی‌ارزش‌اند. هر چه افراد بیشتری مجذوب چنین اندیشه‌هایی بی‌اساسی شدند، صلح بیشتر به مخاطره افتاد. (ص 386)

- در اول سپتامبر 1939، سپاهیان آلمان وارد خاک لهستان شدند. در آن زمان من در انگلستان بودم و خود شاهد غم عمیق -و در عین حال عزک راسخ- کسانی بودم که می‌بایست دوباره پا به میدان جنگ نهند. این بار دیگر هیچ سرود رزمی نیرودهنده‎ای خوانده نمی‌شد، و هیچ‌کس رویای شکوه همه فقط وظیفه‌شان را انجام می‌دادند تا بتوانند جنون را متوقف سازند. (ص 387)

مشخصات کتاب

عنوان: تاریخ جهان

نویسنده: ارنست گمبریج

ترجمه: علی رامین

نشر: نی

چاپ سوم 1392

404 صفحه

قیمت: 12000 تومان

---

 پ.ن: کتاب خیلی خوبی است و خواندنش را به شدت توصیه می‌کنم. مثل یک نخ تسبیح به اتفاقات تاریخی که به صورت پراکنده توی ذهنم ریخته شده بود، نظم می‌داد.

 پ.پ.ن: فقط یک نکته منفی کوچولو هم داشت، با اینکه کتاب چاپ سوم بود و انتشارات معتبر نی آن را منتشر کرده، اما کتاب هنوز در صفحاتی از کتاب غلط‎های املایی دیده می‌شد.